Van de Christelijke feestdagen vallen de meeste op een vaste datum.
Wat betreft Pasen, Hemelvaart en Pinksteren is dat anders.
Pasen valt meestal op de eerste zondag na de eerste volle maan vanaf het begin van de lente op 21 maart. Maar pas op: er zijn uitzonderingen. Zoals in 2019 het geval was.
- Stap 1: start met het kerkelijke begin van lente. Die datum heeft de kerk ooit vastgesteld op 21 maart.
- Stap 2: zoek de eerste volle maan op of na 21 maart.
- Stap 3: zoek de eerstvolgende zondag na deze volle maan. Voilà, je hebt Eerste Paasdag te pakken.
In 2024 valt Pasen op zondag 31 maart en maandag 1 april. Daarvoor is het eerst nog Witte Donderdag, Goede Vrijdag en Stille Zaterdag.
Pasen valt op zijn vroegst op 22 maart
De vroegst mogelijke datum voor Pasen is 22 maart. En 25 april is de laatst mogelijke Paasdatum. Dat er meer dan een maand verschil zit tussen deze twee uiterste data, komt doordat je afhankelijk bent van de maanstand én de dagen van de week.
Dat werkt zo: een volledige maancyclus duurt ruim 27 dagen en 7 uur. Valt de eerste volle maan na 21 maart pas op 18 april, en valt 18 april dat jaar op een zondag? Dan valt Pasen op de eerstvolgende zondag daarna: 25 april.
De kerk houdt er andere regels op na dan sterrenkundigen
Waar blijven nu de uitzonderingen waar we het in het begin over hadden? Houd je vast: de paasdatum hangt niet af van de astronomische volle maan, maar van de Paasvollemaan. Dat is volgens de kerk de eerste volle maan na het begin van de lente.
Probleempje: de kerk rekent iets anders dan sterrenkundigen. Daardoor wijkt Paasvollemaan in sommige jaren af van de eerste volle maan in de lente volgens sterrenkundigen. De details zijn echt te technisch om je mee te vermoeien.
Op het Concilie van Nicea besloten ze dat Pasen op zondag valt
Hoe dan ook: 2019 was zo’n uitzondering. Het was dat jaar volle maan op donderdag 21 maart. Dan zou je verwachten dat we op zondag 24 maart al chocolade-eieren kunnen zoeken. Maar van de kerkelijke rekenaars moeten we geduld hebben. Zij hebben pas de eerstvolgende volle maan op 19 april, als Paasvollemaan aangewezen. De eerste zondag daarna is het Pasen. Dat is op 21 april.
Er waren zo’n 300 bisschoppen bij deze belangrijke kerkvergadering. Paus Gregorius XIII voerde in 1582 een nieuwe kalender en paasberekening in. Daar werken we nog steeds mee. Maar in Oosters-Orthodoxe landen, waaronder Rusland en Griekenland, werken ze met de oude (juliaanse) kalender. Daarom vallen Westers en Oosters Pasen in sommige jaren op dezelfde dag en kan er in andere jaren meer dan een maand tussen zitten.
Hemelvaart en Pinksteren
Weet je eindelijk wanneer het Pasen is, dan is het een koud kunstje om de data van Goede Vrijdag, Hemelvaartsdag en Pinksteren te berekenen. Goede Vrijdag valt direct voor Pasen. Hemelvaart is 39 dagen na Eerste Paasdag. Pinksteren is de zevende zondag na Pasen. Eerste Pinksterdag is dus tien dagen na Hemelvaart. En Tweede Pinksterdag is nog een dag later. Maar dat laatste is pas écht logisch.